کاوه آفاق: باید بپذیریم که کارهای ما زیبا نیستند
امروزه آثار هنرمندانی که نگاهی نو در عرصه موسیقی دارند بیشتر مورد توجه مردم قرار میگیرند. از این رو اکثر هنرمندان به ویژه آنهایی که در زمینه موسیقی راک یا پاپ – راک ایرانی فعالیت میکنند در طول سالهای اخیر سعی کرده اند این موسیقی را از وضعیت راکد و یکنواخت آن نجات دهند. در این میان کاوه آفاق با ارایه کاری ویژه که متکی بر ملودی است گامی متفاوت در این مسیر برداشته و سعی کرده در تداوم تاریخی موسیقی راک موثر باشد. او و کسری عزیزا که پیش از این نیز همکاریهای زیادی با کاوه آفاق داشته، آلبوم تازه ای را در دست انتشار دارد که به بهانه آن با این دو هنرمند جوان به گفتوگو نشسته ایم. کاوه آفاق، آهنگساز، نوازنده، ترانه سرا و خواننده ایرانی است که در یک خانواده هنری چشم به جهان گشود. او از ١۵ سالگی آغاز به نواختن موسیقی جاز و بلوز کرد و آنگاه به موسیقی راک علاقه مند شد و از ١٧ سالگی به آهنگسازی و ترانه سرایی پرداخت. او یک گروه موسیقی تشکیل داد که به دلیل مشکلات مالی به جایی نرسید و به عنوان نوازنده گیتار به گروه «آسمانه» پیوست. پس از آن به دعوت علیرضا پوررضا به گروه کاویان پیوست و نخستین ضبط استودیویی اش را با این گروه تجربه کرد.
او در طول دو سال، در ٢۵ اجرای زنده و ١٠ کنسرت با گروه کاویان همکاری کرد و آلبوم رسمی «ضربان نامنظم» نتیجه این همکاریها بود. او سپس در سال ٢٠٠٣ گروه پاپ- راک The Ways را پایه گذاری کرد و به عنوان گیتاریست اصلی گروه به فعالیت پرداخت. دو آلبوم رسمی «استرس» و «غریق بالهای خیال»، چندین کنسرت در شهرهای مختلف ایران، آهنگسازی برای فیلمهای کوتاه و حضور در چند فستیوال موسیقی دستاوردهای این گروه است.
- امروز که در آستانه انتشار آلبوم جدیدتان هستید، تا چه اندازه فکر میکنید که توانسته اید تفکر و دیدگاه شخصی خود را در آثارتان ارایه کنید؟
کاوه آفاق: هنرمندان حوزه موسیقی دو دسته اند؛ آنها که ستاره میشوند و آنها که نمی شوند. هر هنرمندی در هر سبکی از موسیقی اگر ستاره باشد، در قفس هم می تواند نور پخش کند. بنابراین اگر نوری نتابد مشکل از خود ستاره است، چون این روزها نفس نام نهادن ممیزیهای دفتر موسیقی تبدیل به بهانه ای شده برای تنبلی، کم کاری و شانه خالی کردن از زیر بار مسوولیت خیلی از خواننده ها. به همین دلیل اگر قرار است هنرمندی به خاطر گرفتن مجوز و مسائل مربوط به دفتر نظارت موسیقی وزارت ارشاد کیفیت هنری کارش پایین بیاید بهتر است که موسیقی را کنار بگذارد، چراکه هنرمند همیشه با محدودیت همراه است. از محدودیتهای مالی گرفته تا محدودیتهای معنوی و حتی جسمی و روحی. در محدودیت، نبوغ شکل متنوع تری به خود میگیرد. ممیزی های دفتر موسیقی خصوصا در آن هشت سال معروف اگر روی کیفیت کار تاثیر گذاشته باشد، من مشکل را تنبلی هنرمندان میدانم. درضمن از روزی که آقای پیروز ارجمند در دولت جدید عهده دار دفتر موسیقی کشور شده اند ما شاهد یک اتفاق خوب در بهبود شرایط هنرمندان موسیقی و مشکلات آنان بودیم. تا به امروز کمتر اتفاق افتاده است که موسیقیدانی با اخلاق و سعه صدر چون دکتر پیروز ارجمند عهده دار این مسوولیت خطیر و علمی شود.
کسری عزیزا: درباره من هم مسلما همین طور بود چراکه دلبستگی من به آهنگسازی به این خاطر است که سعی میکنم چیزی را که در موسیقی نمیشنوم و میخواهم بشنوم، بسازم. به همین دلیل تفکر و حس آنی خودم را در آثارم انتقال میدهم. اگر غمگین هستم همان غم منتقل میشود و اگر شاد باشم شادی. موسیقی زبان من است و تمام تفکرات و احساساتم از طریق آن منتقل میشود. تفاوت من با موزیسینی که کاملا نگاه مادی نسبت به کارش دارد، در همین است.
مسلما درآمدزایی من در خود موسیقی هزینه میشود نه آرزوهای کوچک مادی.
- درباره محدودیتهای هنری و مشکلات اخذ مجوز صحبت کردید، حال به لحاظ هنری فکر میکنید چطور میتوان این موضوع را بررسی کرد؟
کاوه آفاق: اگر این گونه بود من چهار سال در اوج جوانی و طراوت هنری ام در کنار موسیقی که فقط به کنج خانه محدود شده بود، مشغول مطالعه، نقاشی و شعرنویسی نبودم. کنسرت اجرا میکردم و مانند هر خواننده ای در جهان، چهار سال با حفظ پاکدستی و بینقابی و حفظ شرف و وظیفه شناسی نسبت به هواداران، درگیر اخذ مجوز یا درگیر تهیه کنندگان نبودم. من حتی با خیلی از مدیر برنامه های وظیفه نشناس گذشته ام را که ادبگوید که این راک خاورمیانه یا راک ایرانی است.
کسری عزیزا: من معتقدم که در ایران نمیتوانه راحتی درک میکردند. مگر میشود که حالا موسیقی را نفهمند؟ مشکل اساسی از موسیقی هایی است که می سازیم. این وظیفه هنرمند است که خم شود و دست مردم را بگیرد و سلیقه آنها را بالا ببرد. وظیفه مردم نیست که از نردبان بالا بروند تا به هنرمند برسند. رویای ما این است که بتوانیم به مردم نزدیک شویم.
- آقای آفاق در ترانههای شما معمولا شاهد تنوع موضوع هستیم. آیا نحوه تنظیم موسیقیتان است که دست شما را در ارایه موضوعات مختلف باز میگذارد؟
کاوه آفاق: جنس تنظیم در آثاری که کلام دارند معطوف به ترانه است. اگر در یک آلبوم همه ترکها عاشقانه باشد و در تمام آنها معشوق «تو» یا «او» خطاب شود طبیعتا همه تنظیمها شبیه هم میشود و به شکل بسیاری از آلبومهای پاپ فعلی در میآید اما جنس ترانههایی که به صورت متنوع انتخاب میشوند، تنظیم متنوع را هم میطلبند و ظرفیت سازبندی را هم بالا میبرند.
کسری عزیزا: تنوع دادن به موسیقیهای یک آلبوم به لحاظ حرفه ای الزامی است. از طرفی من با احساسهای مختلفی آهنگسازی میکنم که مدام در حال تغییر است. به همین دلیل موسیقی ام نیز متفاوت و متنوع میشود.
- در حال حاضر بیشتر به چه موضوعاتی گرایش دارید؟
کاوه آفاق: هر شخصی در دهه های مختلف زندگیاش گرایشات مختلفی دارد. در کارهای اولیه به مشکلات اجتماعی و آرمانگرایی های خاص نوجوانی می پرداختم. امروز دغدغه های من درونی تر شده است و در آثارم بیشتر به مشکلات خودم می پردازم و بیشتر در پی کشف خودم هستم. طبیعتا وقتی به مشکلاتم می پردازم با خیلیها همدرد هستم و شاید مشکلات آنها را نیز بیان کنم. یکی از ظرفیتهایی که در ترانه از آن غافل مانده ایم دغدغه های فلسفی است. بیشترین تعداد ترانههای راک جهان نیز به همین موضوعات اختصاص دارد. از آلبوم «دیوار» پینک فلوید گرفته تا کارهای گروه «آناتما» و… اغلب راجع به درونیاتشان صحبت میکنند. درونیاتی که مورد آزار جامعه قرار گرفته نه اعتراضات سیاسی یا عاشقانه. به نظر من موسیقی راک موسیقی ای است که هنرمند در آن به درون خویشتن انسانها اعتراض میکند.
- آقای عزیزا، یک اثر میهنی تحت عنوان «پلاک» از شما پخش شد که تنه اصلی آن راک است ولی در بخش هایی از آن صدای سه تار نیز شنیده میشود. آیا استفاده از سهتار به مضمون کار بر میگردد یا در جست وجوی ایجاد رابطه ای زیباشناسانه بین دو موسیقی راک و کلاسیک ایرانی بوده اید؟
کسری عزیزا: استفاده از سه تار در آهنگ «پلاک» کاملا شخصی است. مدتهای زیادی بود که در این فکر بودم که آهنگی راجع به ایران بسازم چراکه احساسات ناسیونالیستی زیادی درباره ایران دارم. من همیشه دنبال این فرصت بودم که چنین کاری بسازم. آوردن ساز سه تار در آن فضا، برای این بود که برای گوش مخاطب این احساس را ایجاد کنم که یک کار کاملا ایرانی را میشنود. وقتی شما صدای سهتار را میشنوید به سرعت یاد ایران میافتید. در این زمینه بسیار تلاش کرده ام که بین این دو نوع موسیقی همگونی ایجاد کنم. البته سازبندی در آنجا کاملا آنالوگ و آکوستیک است و صدای سه تار با آن فضا همراه میشود. من بیشتر دنبال مرزی هستم که در فضای موسیقی راک تحریر ایجاد کند و کمی از فضاهای موسیقی شرقی و ایرانی استفاده کنم. در اصل در جست وجوی مرزی هستم که اینها را با هم تلفیق کنم و در سالهای آینده این المان ها را به مخاطب ارایه کنم. من به دنبال یک اثر کاملا ایرانی و فارسی و در عین حال مدرن هستم.
- به طور کلی جایگاه امروز موسیقی راک ایرانی را در جامعه در چه سطحی می بینید؟
کاوه آفاق: همه دنیا آثار هنری را به شکل مد پیگیری میکنند. در کشور ما به واسطه اینترنت گردش اطلاعات سریعتر شده. در دوره های مختلف مردم به سبکهای مختلفی گوش داده اند. به نظر میآید امروزه گوش ها به سمت موسیقی راک نزدیکتر شده و مدتی است که مردم این موسیقی را بیشتر می پسندند اما در عین حال ممکن است پس از آن طیف زیادی از مردم به سبک دیگری روی آورند.
کسری عزیزا: فضا دارد عوض میشود. ما به فضای سیاسی متصل هستیم و وقتی در این فضا دست ما باز گذاشته میشود، کیفیت آثار و متعاقبا سلیقه مردم تغییر پیدا میکند.
پاسخ با نقل قول
