به مناسبت چهلمین سالگرد پرواز زنده یاد واروژان

[Shayesteh]

بیست و ششم شهریور ماه چهلمین سالگشت آسمانی شدن عالیجناب ناب موسیقی واروژان بزرگ






واروژان بزرگمردی بود بی ادعا، فروتن، حقشناس، و بسیار انسان
واروژان پرکارترین و بهترین تنظیم کننده بود و این را به شهادت کارهای باقی مانده اش می گوییم و حداقل هستند از بهترین و تحصیل کرده ترین موسیقی دانهای وطن ما که قبول دارند.


روانش شاد و خدایش بیآمرزد که جز نیکی و نیک اندیشی نداشت و جز مردمی و انسان دوستی چیز دیگر از او دیده نشد, انسانی ساکت و آرام. و درست درهمین سکوت به ابدیت پیوست، اما هزاران خاطره زیبا و جاودان از خود بجا گذاشت...


سال 1315 در خانواده ای ارمنی پسری متولد می شود. پسری که پس از 2 سال، ديگر مادر را نمی بيند. مادر، مرده است. پس در کنار پدربزرگ و مادربزرگ قد می کشد؛ اما مادربزرگ هم می ميرد. در 7 سالگی به مدرسه _ پانسيون ايتاليايی ها_ می رود. هنرستان عالی موسيقی تهران را تمام می کند ( سازش پيانو بود )






بعد از اتمام تحصیلات مقدماتی وارد هنرستان موسیقی میشود و زیر نظر اساتیدی چون روبن، گریگوریان و لودویک وازل موسیقی را فرا گرفته و پس از ان از طریق بورسیه راهی ینگه دنیا و در آمریکا مشغول به تحصیل در رشته‌ی «آرانژمان موسیقی و تنظیم آهنگ» میشود.


واروژان در سال 1343 به ایران بازگشت اولین اثر او سال برای فیلم جهنم سفید ساخته ساموئل خاچیکیان بود. در ادامه برای فیلم حسن کچل ساخته علی حاتمی موسیقی متن را با بابک افشار, پرویز اتابکی و اسفندیار منفردزاده خلق نمود. در این فیلم سوسن, کوروس سرهنگ زاده, مهتاب و افشین ترانه خواندند.
برای اولین بار روی ترانه‌ی «بدرود» ایرج جنتی عطایی و صدای ویگن ملودی ساخت و آن راتنظیم کرد.
یکی از اولین آثار او ترانه «قصه دو ماهی» از ترانه های شهیار قنبری با صدای گوگوش است که از اولین اثار موسیقی نوین ایران است...





فعالیت های درخشان او با گوگوش و شهیار قنبری معجزه آفرید. همکاری واروژان با گوگوش و شهیار منجر به ساخت ترا نه ی «حرف» گردید.
ترانه ای که عنوان بهترین آهنگساز سال را در سال ۱۳۵۴برای او به ارمغان آورد.


در همان سال نیز جایزه ی پنجمین جشنواره ی سپاس را برای ساخت موسیقی فیلم کندو از آن خود کرد.
شهیار قنبری ترانه ای می نویسد به نام دهکده ی کوچک من . ترانه ای که واروژان و ضیا آن را اجرا میکنند. ضیا این ترانه اجرا می کند و به جشنواره ی موسیقی آتن در یونان می برند
در آنجا این ترانه برایشان مدال و تقدیر نامه ای به ارمغان می آورد اما این ترانه گم می شود و هیچ نسخه ای ازآن باقی نمی ماند.
همچنین جایزه ی بهترین آهنگساز پنجمین دوره ی جشنواره ی سپاس را برای آهنگسازی فیلم صبح روز چهارم (کامران شیر دل) از آن خود کرد.





ملودیهای واروژان رنگ و بوی خاصی داشت. او با تعداد زیادی از جوانان پیش از انقلاب کار کرد و شاید بهترین اثار عمر هنریشان راخلق کرد...






واروژان در شهریورماه سال 1356 ، در حال ضبط موسیقی فیلم «بر فراز آسمانها»، سکته کرد و روز 26 شهریور در سن 41 سالگی در بیمارستان جم تهران در گذشت و یک روز بعد در گورستان ارامنه خاوران توسط دوستان و آشنایان به خاک سپرده شد و موسیقی ایران یکی از ارکان اصلی و بی تکرار خود را از دست داد.



پیانو شخصی زنده یاد واروژان



استودیوها دیگر صدای پای او را زمزمه نکردند... و دیگر صدای زهی ها
در هوا پخش نشد ...
او رفت ...

[Shayesteh]

ویدیویی از عکسهای مراسم خاکسپاری واروژان عزیز:


[فقط کسانی که در سایت عضو شده اند قادر به مشاهده لینک ها هستند عضویت در سایت کمتر از 1 دقیقه ست. برای عضو شدن در سایت کلیک کنید...]

[SaSan69]

روح واروژان بزرگ شاد

همیشه حسرت زود پر کشیدن و از بین رفتنش رو مى خورم اما از طرفى هم خوشحالم که این روزگار سیاه رو ندید

[SaSan69]

زیبا گفت شهیار ما...

عالیجناب ناب

تو بیدار ما در خواب

با این مردمان ناکوک

خوبه که نیستی در فیس بوک

چه زیباست که فن نداری

شادا ! بادبزن نداری

[Saber]

موسیقی یِ واروژان " پلی " بوده و خواهد بود ، واسه از خود گذشتن . . .

[mohsen140]

1. رقص برگ ها (آهنگ ساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: ایرج جنتی عطایی، خواننده: عارف)
سال هاست که در فکر تکمیل زندگی نامه هنری واروژان هستم، خوشحال می شوم از نخستین اثری که ساخته و هیچ موقع هم درباره آن صحبتی نکرده، من با احترام زیاد یاد کنم. به گفته بسیاری آهنگ «بدرود» با صدای «ویگن»، نخستین اثر او بودم. نواری از آن دوره داشتم که گوینده رادیویی آن را به نام «نفرین بر غم» معرفی می کند که بعدها به نام «بدرود» تغییر کرده است.

در ادامه آن نوار قطعه ای بود به نام «رقص برگ ها» که گوینده، آهنگ ساز آن را واروژان اعلام می کند. احتمالا هر دوی این آهنگ ها در سال 1347 ضبط شده اند. پس از دقت زیاد مطمئن شدم این آهنگ «رقص برگ ها» را به دوستداران واروژان تقدیم کنم؛ چرا که فکر می کنم به جز در آن برنامه رادیویی در هیچ جای دیگری پخش نشده.

برای ضبط آهنگ ها در آن زمان تمام ارکستر می بایست با هم اجرا می کردند. در نتیجه رهبر ارکستر می بایست با هم اجرا می کردند. در نتیجه رهبر ارکستر از اشکالات کوچک نوازندگان صرف نظر می کرد تا بتواند آهنگ را تمام کند. برای بعضی سازها میکروفون گذاری نشده و به همین دلیل صدای آن سازها از میکروفون دیگری شنیده می شود. هنوز ارکستر کامل نبوده است و جالی خالی سازهای زهی احساس می شود.

احساس دیگری هم وجود دارد، آن هم اشتیاق فراوان به ثبت کارهای ماندگار، عرصه هنری آن زمان در حال شکل گیری خیز بلند برای ساختن یک دوره طلایی بی مانند بود.

آهنگ واروژان رنگ و بوی تحصیل کرده خارجی را دارد؛ گویی بعد از دو سال آموزش موسیقی در اهواز و اجرای چندین کنسرت گروه کُر هنوز عرق فرنگ خشک نشده، آن را ساخته و تنظیم کرده است. با شنیدن این قطعه، بی تردید تبلور یکی دیگر از هنرمندان تحسین برانگیز آن زمان را تایید خواهید کرد. خواننده ای جوان و بااستعداد؛ «عارف» که یکی از پایه های محکم دوره طلایی بوده، آثار ماندگاری از خود به جا گذاشته، به همین دلیل نامش برای همیشه در تاریخ هنری ایران درخشان است.

2. «بوی خوب گندم» (آهنگساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: شهیار قنبری، خواننده: داریوش)

«بوی خوب گندم» شرح گلایه های مرد کشاورزی است که طاعون استعمار و تبعیض بر قبیله او هجوم آورده و بیگانه حاصل کشت و کارش را به تاراج برده است. اورتور این ترانه فضایی وهم آلود دارد که در آن صدای کُر سوپرانو با ارکستر می آمیزد و در حالی که مرثیه گوی مظلومیت و رنج کشاورز جوان است، برای به خواب رفتن او لحنی لالایی گونه به خود می گیرد. ارکستر در اورتور می کوشد کشاورز ستم دیده را به عالم خواب و رویا ببرد تا شاید در فضای بی وحشت و هراس، لب به گلایه بگشاید و خود را تسکین بخشد. در انتهای اورتور، موسیقی همچون چشمی که تسلیم خواب می شود، رفته رفته از حرکت می ایستد و با کند شدن ریتمپیانو، گویی پلک کشاورز بی هیچ مقاومتی بسته می شود و خواب او را فرا می گیرد.

اورتور با یک آکورد مینور 6 که به صورت آرپژ اجرا می شود و فضا را برای گفتن همه ناگفته ها مهیا می کند، به کلام خواننده پیوند می خورد. کشاورز، اجنبی را مخاطب قرار می دهد و با صدایی کم رمق، تمام رنج و درد خود را در کلام «بوی گندم مال من هرچی که دارم مال تو، یه وجب خاک مال من هرچی می کارم مال تو» خلاصه می کند.

ابوا و فلوت بر مظلومیت کشاورز ناله سر می دهند و موسیقی با پاساز صعودی ویلن ها بر تکرار حرفی که مرد سال ها در حسرت گفتن آن بوده، اصرار می ورزند. ترجیع بند با حمایت بیشتر از جانب ویلن ها تکرار می شود و این بار ارکستر با تمرکز روی ریتم از التهاب خود می کاهد؛ اما مسافر شهر فرنگ، بار دیگر مخاطب اعتراض مرد مشرقی قرار می گیرد تا با همدردی ابوا و فلوت این بار شعر «شهیار قنبری» سیاهی تن بی رمق و تاول زده رعیت را در مقابل سرخیِ تن مخملین اربابیِ پوست پلنگ پوشیده قرار دهد.


در ادامه، صدای فلوت فرصتی برای فروخوردن بغض و گرفتن نفسی دوباره به کشاورز می دهد تا ترجیع بند بار دیگر تکرار شود و به دنبال آن ترانه از تجاوز و زیاده خواهی ساکنان جنگل آهن، پرده بردارد. خشم مرد طغیان می کند و ارکستر در استقبال از اوج ترانه، با قدرت تمام، مارش آماده باش جنگ را سر می دهد. کشاورز در برابر مرد ترمه قبا قد علم می کند و برای فریاد علیه دستانی که همواره با تبرِ زور ریشه سخت آزادی خواهی را قطع کرده، از مقدسات نیرو می گیرد. واروژان، هم زمان با اجرای واژه «دعا» بر طنین صدای خواننده می افزاید و در حالی که ویلنسل ها صدای اره شدن درختان تداعی می کنند، فضای رعب و وحشت بر ارکستر حاکم می شود.

موسیقی در پی فریاد بی ثمر رعیت، چون عکس قلبی که بر درختی حک شده، از تپش می ایستد و ارکستر در حالی که پرده از چهره ویران دیار استعمارزده بر می دارد، به استقبال ترجیع بند می رود. این بار اصالت و غرور کشاورز است که همچون خونی در رگ او می جوشد و مرثیه ابوا بر مظلومیت و پاکی تنی زخم خورده را به انقلاب ارکستر، دوبل شدن ریتم و تغییر لحن خواننده برای فریاد بی رمق «بوی گندم مال من، هرچی که دارم مال تو، یک وجب خاک مال من، هرچی می کارم مال من» مبدل می کند.

آوای کُر سوپرانو که دیگر مرثیه گو نیست و با کشاورز همصدا شده، با نوای پیانو که بارانی لطیف و پربرکت را نوید می دهد، پیوند می خورد و در پایان، صدای شرشر آبی که از سقف اتاقی ویران فرو می ریزد و می رود تا بر تن خاک تشنه جاری شود، کشاورز را برای کار و تلاشی دوباره بیدار می کند.

«بوی خوب گندم» هیچ گاه آن طور که دلخواه واروژان بود ضبط نشد. این ترانه برای نخستین بار در استودیو الکوردوبس اجرا شد که با بروز مشکلاتی در صدابرداری، ضبط آن متوقف شد. کنترل لِول شش ساز بادی که در استقبال از اوج ترانه، آماده باش جنگ را فریاد می زد، کاری غیرممکن به نظر می رسید و گویی بار موسیقی بر دوش تجهیزات نه چندان حرفه ای ما سنگین می کرد. پس از تکرار ناکامی ها در استودیویی دیگر، واروژان به دلیل ضعف سیستم صدابرداری و فضای نامناسب استودیوهای آن زمان، مجبور به حذف پارت بادی ها و ایجاد تغییراتی اساسی در پارتیتور شد و برای ضبط نهایی مجددا به استودیو الکوردوبس بازگشت.

اگرچه رویارویی با مشکلاتی از این دست منجر به تاسیس استودیو پاپ و ورود مدرن ترین تجهیزات صدابرداری به ایران شد، ولی مشغله فراوان هیچ گاه فرصت ضبط دوباره ترانه «بوی خوب گندم» را به ما نداد. یکی دیگر از دغدغه های واروژان استفاده از سازی بومی، نظیر نی به جای فلوت بود که این هم به دلایلی محقق نشد و ترانه به صورتی که امروز می شنوید ضبط و ارائه شد.

اما پس از گذشت سال ها همچنان تن جاودانه های واروژان، زخمی دست ناکامی ها و بدنظری هاست و اجرای این آثار به گونه ای که «همه» ظرافت های موسیقی آن عزیز را در خود داشته باشد، آرزویی است که هنوز هم برآورده نشده است. با هرکه هست و هرکه نیست برای به حقیقت پیوستن این آرزو همراه و همصدا خواهم بود...

3. «ای رسیده از راه» (تنظیم کننده: واروژان، ملودی: سیاوش قمیشی، ترانه سرا: ایرج جنتی عطایی، خواننده: عارف)

کیفیت کار واروژان در تنظیم آثار دیگر آهنگ سازان هیچ گاه پایین تر از کیفیت تنظیم ساخته های خودش نبود. او ایده ترانه سرا و آهنگ ساز را جمع می کرد و در چهارچوب تفکر خودش و با در نظر گرفتن ظرافت های تلفیق شعر و موسیقی طوری درهم می آمیخت که به نظر می رسد هنر تنظیم، تمام بار آهنگ را بر دوش می کشد.

روز ضبط، واروژان نگران تنظیمی بود که برای این آهنگ تنظیمی بود که برای این آهنگ نوشته و این دغدغه را داشت که آیا چیزی که در فکرش بود کاملا تحقق پیدا می کند یا نه؟ پس آهنگ را برای من به این شکل تشریح کرد: «فکر کن با شنیدن صدای زنگ، اقدام به باز کردن در می کنی و ناگهان یکی از صمیمی ترین نزدیکان خود را که از راه دوری رسیده می بینی. این آهنگ شرح سوال و جواب های بی کران و خوشحالی ناشی از چنین دیداری است...»

با این توضیحات من راه حل را در آن دیدم که از سیستم استریو استفاده کنم و دو طرف این دیدار را دو باند راست و چپ در نظر بگیرم. مثل همیشه واروژان محتوای شعر را در نظر گرفته و آهنگ را با ریتمی تند، شاد و سرشار از عشق شروع می کند. در بین خبرهای داغ، سازهای بادی سوال «دیگه چه خبر» را با عجله تکرار می کنند و ویلن های یک، دو، سه و چهار برای نمایش صحنه پرسش و پاسخ بی امان دو طرف، به صدا در می آیند.

ویلنسل ها گاهی در مواجهه با خبرهای بد اظهار همدردی می کنند و سازهای زهی در زمان سوال هایی که جواب آن ها در نگاهی پر از تاسف و خاموشی حل شده سکوت می کنند تا جای خود را برای اجرای نغمه های اندوهگین به سازهای بادی بسپرند.

به همه کسانی که در پی ظرافت های آثار واروژان هستند و گوش موسیقی حساسی دارند توصیه می کنم این قطعه را با معیارهای صدای استاندارد استریو گوش دهند.

4. «پوست شیر» (آهنگ ساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: ایرج جنتی عطایی، خواننده: ابی)

این آهنگ نخستین همکاری واروژان با «ابی» است که برای فیلم «ذبیح» به کارگردانی «محمد متوسلانی» آماده و در سال 1353 ضبط شد. آهنگ با اورتوری ملایم همراه با سازهای زهی و پیانو شروع می شود تا مخاطب را برای رهایی و امید به پرواز آماده کند. بعد با ساز فلوت نغمه ای که پرنده ها در موقع پرواز سر می دهند، پرواز شروع می شود. ریتمی که بعد از اورتور شنیده می شود با ریتم حرکت پرندگان هماهنگی دارد و سازهای زهی هم حرکت های پرندگان را تداعی می کند.

واروژان ترجیع بندی را که در ابتدای آهنگ برای آماده شدن پرواز استفاده کرده بود بعد از نخستین اوج و در میانه آهنگ برای پس زدن موانع و بیشتر اوج گرفتن به کار گرفته و همین ترجیع بند را برای دور شدن و پایان این آهنگ استفاده کرده است.


5. «شام آخر» (آهنگ ساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: شهریار قنبری، خواننده: ستار)

این آهنگ برای فیلم «شام آخر» به کارگردانی شهیار قنبری ساخته شده است. آهنگ در وصف از دست دادن بانویی است که شخصی تمام هستی خود را مدیون او می داند و فکر می کند شاید این شام آخرش باشد. واروژان آهنگ را با منطق تداوم زندگی با تمام فراز و نشیب هایش ساخته و تنظیم کرده است که ریتم ثابتی از لحظه تولد تا مرگ دارد.

آهنگ را خیلی لطیف و ملایم با ویلن ها، پیانو گیتار شروع می کند؛ ولی قبل از آخرین نفس زندگی با ریتم پیانو که تداوم زمان و ساعت را تداعی می کند، ادامه می دهد و تا آخر آهنگ هم این ریتم حفظ می شود. در ادامه این لطافت، به منظور نوازندگی روی دارم، از براش استفاده کرده و از سازهای بادی برای این آهنگ بهره نبرده است و سعی کرده تاسف های از دست دادن یک عزیز را به کمک سازهای زهی بیان کند.

واروژان آهنگ را در سه مرحله به اوج می برد؛ نخست در وقوع معراج سپیده (بانو) است که به کمک سازهای زهی توصیف شایسته ای برای او کرده، دومین اوج برای آرزوهای تداوم زنده ماندن است و در مرحله سوم قبول فقدان کسی در زندگی است؛ ولی تمام این اتفاق ها نمی تواند در تداوم ریتم زندگی تغییری دهد؛ همان طور که ترجیع بند شعر شش بار تاکید می کند، زندگی باید ادامه پیدا کند و آهنگ هم با همان ریتم و لحنی که شروع شده بود، به پایان می رسد.

6. «عشق من عاشقم باش» (آهنگ ساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: ایرج جنتی عطایی، خواننده: داریوش)

ترانه «عشق من عاشقم باش» که برای فیلم سینمایی «علف های هرز» ساخته شد، تفسیر همان «طلوع خوب خوشبختی» است که در دیگر ترانه فیلم («برادر جان») انتظار آن می رفت؛ ترانه ای پرشور برای «روز عاشق شدن» و تجربه «از عشق زنده بودن».

واروژان این بار فضای مد ماژور را برگزید تا خواب عاشقانه را تعبیر تازه کند و روایتگر عشقی امیدآفرین برای رسیدن به فردا باشد. ارکستر با لحنی پرشور و شعف مقدمه ای کوتاه برای ترانه می سازد و سازهای بادی با نوید طلوع خوشبختی در تلاشند تا پشت سرمای روز و شب غربت را بشکنند و فضای موسیقی را برای تفسیر سرخوشی و بی قراری کهنه حدیث عشق، به خواننده بسپارند. در اوج ترانه، بادی ها «عشق من» را فریاد می زنند و درچنین هیاهویی زهی ها ناز و نیاز عشق را تداعی می کنند.

ترانه «عشق من عاشقم باش» موقتا برای استفاده در فیلم ضبط شد؛ اما «داریوش» که روزهای پرکاری را سپری می کرد و با حساسیت های واروژان در تلفیق شعر و موسیقی نیز به خوبی آشنا بود، پیشنهاد کرد بعد از نیمه شب و در فضایی کاملا آزاد و بی دغدغه برای ضبط نهایی این ترانه به استودیو بیاید. گرچه انجام این ایده به قیمت حضور نداشتن آهنگ ساز در زمان ضبط تمام می شد، واروژان که احترام زیادی برای خواننده قائل بود متواضعانه پذیرفت و ضمن چند توصیه برای هر چه بهتر ضبط شدن کار، این آهنگ را همچون امانتی به من و داریوش سپرد.

تاکید دقیق روی بخش های مختلف واژه ها و ایجاد نسبت درست بین سکوت خواننده و کشش حروف صدادار ترانه، اهمیت فراوانی برای واروژان داشت. او معتقد بود باید نهایت دقت به کار گرفته شود تا کلمات به کمک حس خواننده تا حد امکان باورپذیرتر اجرا شوند و معنی واژه ها تحت تاثیر لحن خواننده تغییر نکند.

برای مثال در اجرای جمله چهار سیلابی «عاشقم باش»، تاکید ناخواسته خواننده روی بخش سوم (قَم) از نظر واروژان نگران کننده بود؛ چرا که در این صورت «عاشقم باش»، آش غم باش!!! شنیده می شد و مفهوم ترانه از بین می رفت.

در نهایت با بهره مندی از توصیه های واروژان و درک حساسیت کار از طرف خواننده، «عشق من عاشقم باش» حدود ساعت پنج صبح یک روز پرخاطره تنها با حضور من و خواننده در استودیو پاپ به نوار هشت تراک سپرده شد و در تاریخ موسیقی ایران ثبت شد.

7. «شب زده» (آهنگ ساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: زویا زاکاریان، خواننده: ابی)

ترانه «شب زده» که برای فیلم سینمایی «سلام تهران» ساخته شد، روایت کوچ جوانان صادق و ساده روستایی به شهرهای بزرگ است. موسیقی با صدای پیوسته ویلن ها که تاریکی ممتد و سکوت شب را تداعی می کنند، آغاز می شود و هم زمان، صدای سنتور که نماد اصالت عزیز بومی است و رفته رفته حالتی بی قرار به خود می گیرد، شنیده می شود.

گیتار، مرد خسته از شب را بر اسب غربت می نشاند و ارکستر را در مسیر پاپ قرار می دهد. گیتار بیس با دو نت از گسترش، عظمت و شکوه شهر پرده بر می دارد و به سازهای زهی ارکستر که در این زمان لحنی هشدارگونه به خود می گیرند، می پیوندد تا چهره ای تمام عیار از شهری که سوار بی پروا و آرزوهایش را به کام خویش می خواند، ارائه دهد.

سنتور که هر از گاهی خودنمایی می کند و با یادآوری اصالت و غرور جوان مسافر برای حفظ دار و ندار او در تقلاست، با فریادی بلند، موسیقی را روانه اوج می کند. ارکستر که در اوج قطعه دلسوزانه می کوشد تا مانع پرکشیدن پرنده عاشق شود و مصرانه در تلاش است چهره واقعی خزان خوش آواز را آشکار کند، در مواجهه با جماعت «محزون» به رسم همدردی از تقلای خود می کاهد و در زمان دعوت به «باهم» بودن جانی دوباره می گیرد و با تلاشی پرامیدتر به استقبال خورشید می شتابد؛ اما عزیز بومی رهسپار است و تنها می توان دعایی بدرقه راه او کرد.

سنتور آخرین تمنای خود را به دست توانای استاد «فرامرز پایور» فریاد می زند که البته بی جواب است و موسیقی بدون لزوم صعود به اوجی دیگر پایان می پذیرد. کلام شاعر که روی اتود اولیه آهنگ نوشته شده بود، دغدغه اصلی واروژان است و او می کوشد ارکستراسیون را در متعالی ترین شکل خود برای تفسیر واژه های ترانه به خدمت بگیرد.


8. «گهواره» (آهنگساز و تنظیم کننده: واروژان، ترانه سرا: زویا زاکاریان، خواننده: آتشین)

این دومین آهنگ فیلم «نازنین» (به کارگردانی «علیرضا داوودنژاد») است که به دلیل حذف بخش هایی از فصل انتهایی آن در کپی های موجود اثری از این آهنگ وجود ندارد و فقط موسیقی بدون کلام آن در صحنه ای از فیلم شنیده می شود.

موسیقی با ریتم حرکت گهواره و با اعتراض شروع می شود و فریاد سازهای بادی هم بر آن تایید می کنند. صدای زنگ های گهواره که به وسیله سنج زده می شود و به کمک سازهای زهی مسیر آهنگ و ما را به دوره ای که هیچ وقت نمی تواند یادمان باشد، می برند؛ دوره ای بی دغدغه همراه با آرزوهای خیالی.

نت های گیتار و پیانو هم رویاهای پاک، بزرگ شدن و رسیدن فصل مادرشدن را به خوبی تداعی می کنند. با تغییر ریتم، تلخی های زندگی را لمس می کنیم و متوجه می شویم چقدر ساده با یک باد تمام آرزوهای ما از هم می پاشد. دیدگاه واروژان تنها وحشت باد نیست، بلکه گردبادی ویرانگر است که ویلن ها آن را اجرا می کنند.

با تغییر ریتم، آهنگ وارد اوج می شود؛ ولی با حرکت گهواره و با خواهش از مادر برای به آغوش گرفتن و نوازش ارکستر واروژان هم گویی تعبیر خوابی را به گوش ما می رساند. پس از اوج، آهنگ ریتم نخست را تکرار می کند و این بار از مریم مقدس می خواهد که مادر را در برابر رگبارهای هراس و بی پناهی حمایت کند. ویلن ها هم قسمت وحشت باد را تکرار می کنند و آهنگ قبل از اوجی دیگر به پایان می رسد. این اثر مبیّن نبوغ هنری کم نظیر آهنگ ساز، ترانه سرا و خواننده است.

9. «اسکله» (تنظیم کننده: واروژان، آهنگ ساز: پرویز اتابکی، ترانه سرا: علی کامرانی، خواننده: نلی)

تنظیم واروژان برای این آهنگ می تواند همدردی با عاشقی باشد که شب ها با حس پاک برای دیدن دلداده به اسکله می رود. آهنگ در زمان غروب دریا با امواج ریز که صدای آن توسط ویلن ها از دور به گوش می رسد، شروع می شود و ارکستر به استقبال عاشقی که در انتظار ورود یار به ساحل می آید، خوشامد می گوید. صدای ساز کلاوسن که درخواست شده از سوی واروژان بود با اضافه کردن پونزهای فلزی روی نمدهای پیانو میسر شد.

عاشق وارد اسکله می شود و دلتنگی هایش را بازگو می کند. بعد از خواندن چند بیت لحن ارکستر می رود تا خبر ورود کشتی به اسکله را اعلان کنند و در اوج آهنگ، سازهای بادی با صدای بوق کشتی یکی می شوند تا به عاشق اطمینان دهند کشتی وارد اسکله می شود. دیدن یار نزدیک می شود و عاشق سعی می کند از واژه های عاشقانه بیشتری استفاده کند؛ ولی خبری از یار نیست.

خواننده می خواهد ناامیدی با صدای بغض آلود تنهایی را مثل سنگ به دریا بسپارد و ویلن ها هم ترسیم کننده امواج ریزی دایره وار هستند که از برخورد تکه سنگ با آب درست می شوند. خواننده ادامه می دهد، ولی صدای سازهای بادی نشان از ورود کشتی دیگری می دهند تا شاید این بار دیدن معشوق میسر باشد؛ اما شانس یاری نمی کند. گویی سنگ تنهایی را باید به دریا انداخت تا ویلن ها آن قدر امواج دایره وار را تکرار کنند تا محو شوند؛ پس، موسیقی تسلیم می شود و به پایان می رسد.

در تمام طول این آهنگ صدای آرام دریا به وسیله سازهای زهی شنیده می شود؛ امواج کوچک و بزرگ در زمان های مختلف حتی در اوج آهنگ، ویلن ها یا ویولاها یا گاهی هم کنترباس ها یادآور صدای امواج دریا هستند.
ماهنامه هنر موسیقی

[sadegh1]

روحش شاد

[hrm]

هرگز جانشینی برای واروژان در موسیقی ایران پیدا نخواهد شد.

[Shayesteh]

[arami]

روحش شاد